Bạn có thực sự hiểu về “Nghiện thuốc lá”

Hàng ngày, báo chí, truyền thông nói rất nhiều về việc hút thuốc lá có hại cho sức khỏe như thế nào và những lợi ích của việc bỏ hút thuốc lá với sức khỏe. Thế nhưng tại sao mọi người vẫn tiếp tục hút, và nhiều người cho biết họ đã có ý định bỏ hút thuốc lá nhiều lần nhưng đều không thực hiện nổi… Đó chính là dấu hiệu người hút thuốc lá đã trở nên “lệ thuộc” hay “nghiện” thuốc lá. Vậy nghiện thuốc lá là gì? Làm sao để thoát khỏi vòng xoáy nghiện ngập thuốc lá? Cùng tìm hiểu về “Nghiện thuốc lá” trong bài viết dưới đây:

1. Nghiện thuốc lá là gì?

Một khi đã hút thuốc lá và tiếp diễn tình trạng này, bạn sẽ phải đối mặt với nguy cơ nghiện hút thuốc lá. Vậy nghiện thuốc lá là gì?

Nghiện thuốc lá là tình trạng người hút thuốc bị phụ thuộc vào thuốc, không thể ngừng hút thuốc sau mỗi khoảng thời gian nhất định và được miêu tả bằng các triệu chứng lâm sàng là ham muốn hút thuốc lá mãnh liệt không thể cưỡng lại được; hội chứng dung nạp thuốc lá và hội chứng cai thuốc lá.

Để xác định được một người có bị nghiện thuốc lá hay không, họ cần được thực hiện các trắc nghiệm lâm sàng giúp chẩn đoán nghiện thuốc lá bao gồm: trắc nghiệm Fagerstrom, HAD, Q-Mat và xét nghiệm giúp chẩn đoán mức độ nghiện thuốc lá là đo nồng độ CO trong hơi thở ra.

Bảng trắc nghiệm Fagerstrom chẩn đoán mức độ nghiện hút thuốc lá thực thể

Nghiện thuốc lá bao gồm lệ thuộc thực thể vào chất nicotine có trong thuốc lá; lệ thuộc tâm lý và hành vi đối với hành vi hút thuốc lá.

• Nghiện thực thể: Chất nicotine trong thuốc lá tác động lên quá trình hoạt động của hệ thống thần kinh làm người hút thuốc lá có cảm giác hưng phấn, giảm lo lắng, tăng khả năng tập trung .v.v. Khi bỏ hút thuốc, người nghiện hút thuốc lá cảm thấy buồn bã, lo lắng, bứt rứt, mất ngủ, khó tập trung, vật vã vì hệ thần kinh của họ đã quen với nồng độ nicotine trong máu cao. Những triệu chứng xuất hiện khi cai thuốc lá được gọi là hội chứng cai thuốc lá, hội chứng cai thuốc này là một trong những nguyên nhân khiến tỷ lệ tự cai thuốc thành công mà không dùng thêm các biện pháp hỗ trợ là  rất thấp.
• Nghiện tâm lý: Người hút thuốc lá có những quan điểm lệch lạc về thuốc lá, họ không nhìn thuốc lá dưới khía cạnh gây hại cho sức khỏe, ngược lại nhìn nhận thuốc lá như là một biểu tượng của sự “nam tính”, “trưởng thành”, “cá tính”, “sành điệu”.
• Nghiện hành vi: hành vi hút thuốc lá đã trở thành một thói quen, một phản xạ có điều kiện được củng cố bằng hình thức lặp đi lặp lại qua nhiều năm tháng. Ví dụ, nhiều người cứ mỗi khi ngồi cà phê gặp gỡ bạn bè là hút thuốc lá; một số người khác, việc luôn cầm một điếu thuốc trên tay đã trở thành một thói quen khó bỏ và hành vi đốt điếu thuốc lá trở nên tự động, không đòi hỏi phải suy nghĩ.

2. Tại sao bạn lại nghiện thuốc lá?

Chỉ cần vài giây sau khi rít một hơi thuốc lá vào phổi, chúng ta sẽ cảm nhận được những kích thích của chất Nicotine lên hệ thần kinh trung ương và lên toàn cơ thể.

Một số vùng trên não có những thụ thể tiếp nhận Nicotine, do đó khi chỉ vài giây sau khi bắt đầu hút thuốc lá, Nicotine đã bắt đầu tác động và làm tăng tiết các chất dẫn truyền thần kinh trung gian (neurotransmitters) cùng các nội tiết tố tham dự vào chức năng kháng lại các stress của cơ thể như catecholamine (epinephrine, norepinephrine và dopamine), beta endorphine và các loại cortisol.

Hình ảnh: Cơ chế gây nghiện của Nicotine trong thuốc lá

Những chất này làm cho người hút thuốc lá thấy trí óc sáng suốt và làm việc có hiệu quả hơn. Hoặc cảm thấy thư giãn và bình tĩnh hơn trong những lúc căng thẳng, lo âu.

Tuy nhiên, trên thực tế, nếu chúng ta càng hút nhiều thuốc lá, dẫn đến cơ thể bị kích thích tiết các chất nội tiết tố liên tục cho đến khi các chất này bị cạn kiệt. Lúc này, thay vì có cảm giác sảng khoái, người bệnh lại thấy mệt mỏi hơn, khó tập trung tư tưởng, cáu gắt và suy sụp tinh thần mau chóng.

Tiếc rằng phần lớn những người nghiện thuốc lá lại không ý thức được vấn đề này, khi họ hút thuốc mà không thấy sảng khoái thì lại có khuynh hướng tăng liều, nên càng lúc càng nghiện nặng hơn và phải gánh chịu những hậu quả rất tồi tệ.

Chính vì tác dụng kích thích nhanh mạnh, gây hưng phấn tức thời mà nicotine khiến người hút nghiện thuốc lá từ trung bình đến nặng và một khi nghiện thì rất khó bỏ. Theo nhiều so sánh, nghiện nicotine cũng khó từ bỏ không thua kém nghiện Heroin.

Hình ảnh: Triệu chứng của cơ thể khi thừa và thiếu nicotine

3. Thời gian để bạn thật sự nghiện thuốc lá

Sơ đồ dưới đây cho chúng ta khái niệm về khoảng thời gian từ khi người ta tập hút hơi thuốc lá đầu tiên đến khi trở nên nghiện thuốc lá thực sự.

Như vậy, từ lúc một người mới bắt đầu “tập hút” thuốc lá - lúc này thuốc lá có thể là rất đắng, rất khó chịu đến lúc người này xuất hiện cảm giác thèm thuốc không chịu được chỉ mất thời gian rất ngắn: khoảng 4,5 tháng. Và cũng chỉ mất dưới 2 năm để người này buộc phải hút thuốc lá mỗi ngày!

4. Nghiện thuốc lá có dễ bỏ không?

Tương tự nghiện ma túy - Nghiện thuốc lá là loại nghiện khó bỏ.

Từ sơ đồ ta có thể thấy rõ, tỷ lệ từ bỏ quá trình cai nghiện của cả 4 loại chất gây nghiện là heroin, cần sa, rượu và thuốc lá đều rất cao. Tuy nhiên, thuốc lá là thứ có tỷ lệ khó bỏ đứng hàng thứ hai chỉ sau heroin một chút, với tỷ lệ bỏ thuốc lá thành công sau 12 tháng là 25%, so với heroin là 20%.

5. Vòng xoáy nghiện ngập và làm sao để có thể bỏ thuốc lá?

Vòng xoáy nghiện ngập

Khói thuốc lá chứa chất gây nghiện nicotine, vì vậy mà nhiều người bắt đầu bỏ thuốc lá nhưng chỉ sau một thời gian sẽ tái nghiện và tạo thành vòng xoáy nghiện ngập. Tuy nhiên, như bạn cũng đã thấy, sơ đồ trên không phải là một vòng tròn khép kín mà là một vòng xoắn ốc.

Ví dụ một người nghiện thuốc lá có thể cai thuốc lá - và tái nghiện nhiều lần nhưng tất cả những lần này đều khác nhau. Ở những lần sau, người cai nghiện đã có kinh nghiệm của những lần cai thuốc lá trước, họ biết vì sao họ tái nghiện, họ biết khi cai thuốc lá phải chịu những khó khăn gì, đâu là “cám dỗ” khiến họ hút trở lại. Căn cứ vào các kinh nghiệm đó, họ có thể lên kế hoạch phù hợp cho lần cai thuốc lá hiện tại để tránh tái nghiện như các lần trước. Như vậy, trong công tác cai nghiện thuốc lá không có “thất bại” mà chỉ có “chưa thành công”, và “thất bại” tạm thời là những bước cần thiết để có được “thành công vĩnh viễn” sau này.

Để việc bỏ thuốc không còn là ác mộng và sớm trở nên thành công. Những người đang hút thuốc lá cần chú ý đến những điểm sau:

• Việc từ bỏ hút thuốc và tiếp tục hút luôn đem lại sự giằng xé trong tâm trí của người hút thuốc. Chính vì vậy, để có thể bỏ thuốc lá, việc quan trọng nhất đến từ quyết tâm muốn từ bỏ khói thuốc của người hút thuốc lá. Bạn cũng cần phải chuẩn bị một kế hoạch chi tiết và chuẩn bị tinh thần khát khao bỏ thuốc cao.

• Đồng thời trao đổi với người thân và bạn bè về quyết tâm bỏ thuốc lá của bạn. Họ sẽ là những người đồng hành vô cùng quan trọng với bạn trên hành trình bỏ thuốc lá.
• Lập danh sách những việc bạn có thể làm thay vì hút thuốc. Để mỗi khi có cảm giác thèm thuốc bạn luôn có thể sẵn sàng làm một cái gì đó khác thay vì nghĩ đến thuốc lá và hút thuốc.
• Chọn một ngày thuận tiện để làm ngày bắt đầu cai thuốc lá và cố gắng đừng hoãn lại vì mọi lý do.
• Trước ngày bắt đầu cai thuốc lá, giặt sạch quần áo và làm hết mùi thuốc lá trong phòng ngủ, phòng làm việc, xe hơi… Đồng thời vứt bỏ toàn bộ các vật dụng có liên quan đến thuốc lá như hộp diêm, bật lửa, gạt tàn thuốc, hộp đựng thuốc...
• Tham gia một nhóm hoặc chương trình hỗ trợ cai thuốc lá. Đồng thời hãy để gia đình và bạn bè biết rằng bạn đang bỏ thuốc lá, và yêu cầu sự hỗ trợ của họ.
• Luôn nhớ là một khi đã bắt đầu bỏ thuốc thì nhất định không được động lại điếu thuốc lá. Bởi chỉ cần hút lại 1 điếu thôi là mọi thời gian cố gắng trước đó đều vô nghĩa.
• Sử dụng sản phẩm hỗ trợ bỏ thuốc lá: Bạn có thể tham khảo một số sản phẩm hỗ trợ bỏ thuốc lá rất uy tín và được rất nhiều người bỏ thuốc lá tin dùng như BoniSmok.

Một khi đã nghiện thuốc lá thì sẽ rất khó khăn để bỏ thuốc. Tuy nhiên, chỉ cần có quyết tâm cao, sự hỗ trợ từ mọi người xung quanh và một số sản phẩm hỗ trợ bỏ thuốc như Boni-Smok, việc bỏ thuốc sẽ không còn là ác mộng. Hy vọng qua bài viết bạn sẽ thực sự hiểu được nghiện thuốc lá là gì và làm sao để có thể từ bỏ thuốc lá. Nếu gặp bất kỳ khó khăn, thắc mắc nào trong quá trình bỏ thuốc, hãy gọi điện tới tổng đài tư vấn miễn cước 18001044 để được hỗ trợ.

>>> Xem thêm:

• Khói thuốc – kẻ thù tàn phá hệ thống miễn dịch

• Dễ hay khó khi cai thuốc lá chỉ sau vài ngày?